Հայ եկեղեցւոյ ծէսը և ծիսակարգը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (ՀԱ)
ՀԱ. Հաղորդում
Այսօրուան մեր հաղորդաշարի ընթացքին՝ պիտի խօսինք հաւատացելոց հաղորդութեան մասին:
Քարոզ առ ճաշակողս
Պատարագիչ քահանայի և եկեղեցական դասի հաղորդուելէն ետք, յաջորդաբար, հաւատացելոց հաղորդութեան պահը կը հասնի. Հայ Եկեղեցւոյ Հայրերուն համաձայն՝ քահանան Քրիստոսի մարմնով և արեամբ հաղորդութիւն կը բաշխէ բոլոր հաւատացեալներուն: Քրիստոնէական առաջին դարերուն, հաւատացեալները Ս. Հաղորդութիւնը կը ստանային երկու ձեւով. այրերը Ս. Խորհուրդին կը մօտենային ձեռքերնին խաչաձեւ, և պատարագիչը անոնց աջ ձեռքի ափին վրայ կը դնէր սրբութիւնը. իսկ կանայք՝ լաչակով կը մօտենային նոյն ձեւով և կը հաղորդուէին: Գինին բաժակէն կը խմէին՝ սկիհը շրթներուն տանելով կամ ոսկի եղէգէն ծծելով կամ դգալով կ'ընդունէին Քրիստոսի Մարմինը և Արիւնը: Թ. դարէն կը կարծուի թէ սկսած է Նշխարը և գինին որպէս Քրիստոսի Մարմին և Արիւն միասին ճաշակելը (բեռնին մէջ): Աշխարհականները կը հաղորդուին Ս. Սեղանին առջեւ նախ այրերը և ապա կիները, գոց գլխով և պատշաճ զգեստներով: Փոքրիկներու պարագային՝ անոնք կը հաղորդուէին քահանային կողմէ իրենց շրթներուն վրայ քսելով սրբութիւնը: Խորանի վարագոյրը բացուելուն հետ՝ սարկաւագը բարձրաձայն կը հրաւիրէ ժողովուրդը երկիւղածութեամբ և հաւատով մերձենալու և սրբութեամբ հաղորդուելու, և կ'ազդարարէ, որ պէտք չէ մօտենանք Ս. Խորհուրդին առանց հոգեւոր պատրաստութեան: Յովհաննէս Արճիշեցին սարկաւագի հրահանգը հետեւեալ կերպով կը մեկնէ. «Այս երկուքը՝ երկիւղն ու հաւատքը, մէկը մեզ Աստուծոյ կ'առաջնորդէ համարձակօրէն, իսկ միւսը կը պահէ մեզ ինչպէ՛ս որ պէտք է: Որովհետեւ եթէ միա՛յն երկիւղը ըլլայ, կ'օտարանանք իրմէ, իսկ եթէ հաւատքը՝ առա՛նց երկիւղի, կը յանդգնինք առաւել, քան անհրաժեշտ է:
Այս պահուն, ժամարարը Ս. Ընծայով և Սկիհով կը յառաջանայ դէպի բեմի եզերքը կամ դասուն մէջտեղը, որպէսզի հաւատացեալները իրենց կարգին՝ Սրբութիւնը ճաշակեն:
Ըստ Լամբրոնացիի՝ Հաղորդութեան այս պահը ամէն քրիստոնեայի համար, Քրիստոսի հետ միաւորման գերագոյն պահն է: Արդարեւ, «Տէրը միշտ կը բաշխուի, բայց երբեք չի սպառիր, որովհետեւ Ս. Հաղորդութեան մէջ Տիրոջ սէրն ու հոգեւոր զօրութիւնն է, զոր կը ճաշակենք. իսկ ասիկա անսպառ է»: Ս. Օգոստինոս հետեւեալը կ'ըսէ այս առնչութեամբ. «Եթէ լաւ կերպով կ'ընդունիս, դուն ինքդ կ'ըլլաս այն՝ ինչ որ ընդունած ես»: Ս. Բարսեղ Հայրապետի ճառը, որ կը կարդացուի Աւագ Հինգշաբթի օրը, և որ ուղղուած է Ս. Հաղորդութիւն ստացողներուն, կ'ըսէ. «Արդ, դուք եղբայրներ, մեծ զգուշութեամբ և երկիւղով մօտեցէք. տեսնուածը միայն հաց և գինի պէտք չէ նկատել, այլ մեծ խորհուրդ, որ ծածկուած է աչքի տեսողութենէն, որ միայն հոգիի աչքերով կարող են տեսնել անոնք, որոնք սրբութեամբ կը խնդրեն, որով կը կերակրուի հոգին և կ'ուրախանայ աստուածային ցնծութեամբ. իբրեւ հաց մի՛ նայիք, և իբրեւ գինի մի՛ նկատէք, որովհետեւ ա՛յս է ճշմարիտ Մարմին և Արիւն Քրիստոսի»: Հաղորդութեան պահուն, դպիրները կ'երգեն նաեւ «Որ կազմեցեր» կամ «Այսօր անճառ» շարականները: Սրբութիւնը ճաշակելէ ետք, հաւատացեալները դպիրներու հետ միասին կը բացագանչեն. «Մեր Աստուածը և մեր Տէրը երեւցաւ մեզի, օրհնեալ է Տիրոջ անունով եկողը», որուն իբրեւ հետեւանք՝ քահանան Սկիհը ձեռքին կ'օրհնէ ժողովուրդը ըսելով. «Կեցո՛ Տէր քու ժողովուրդդ, օրհնէ քու ժառանգութիւնդ, հովուէ՛ և բարձրացո՛ւր զանոնք այսուհետեւ մինչեւ յաւիտեան»: Որմէ ետք, պատարագիչ քահանան կը վերադառնայ դէպի Ս. Սեղան, և վարագոյրը կրկին անգամ կը փակուի:
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
