Паўгода з Львом XIV: адзіны, адкрыты Касцёл – знак міру для зраненага свету

Тэкст: Андрэа Тарніелі / Пераклад і адаптацыя: Марыя Валодзіна

Мінула шэсць месяцаў з таго дня, 8 мая, калі новы Біскуп Рыма, першы амерыканец і першы аўгустынец, выйшаў на цэнтральную лоджыю Базілікі святога Пятра. Чырвонай ніткай праз усё яго вучэнне праходзіць вобраз Касцёла адзінства і еднасці, які становіцца закваскай для прымірэння свету перад абліччам войнаў, нянавісці і гвалту. Варта прыгадаць некаторыя этапы гэтага пантыфікату, якія падкрэсліваюць, што абвяшчэнне сутнасці веры неаддзельнае ад сведчання міласэрнасці, канкрэтнай прыхільнасці апошнім і пабудовы больш справядлівага грамадства. З першых слоў, сказаных ім адразу пасля абрання: “Супакой вам!” (...) Гэта супакой Уваскрослага Хрыста – “бяззбройны супакой і супакой, які абяззбройвае, супакой пакорны і настойлівы. Ён паходзіць ад Бога, які любіць усіх безумоўна ”. (...) Мы павінны разам шукаць, як быць “больш місіянерскім Касцёлам, Касцёлам, які будуе масты праз дыялог, заўсёды адкрыты і гатовы прыняць усіх”. Як ён сказаў у гаміліі падчас Імшы на пачатак пантыфікату 18 мая 2025 года, “з’яднаны Касцёл, знак адзінства і еднасці, які становіцца закваскай для прымірэння свету”. “У наш час мы ўсё яшчэ бачым занадта шмат разладу, занадта шмат ран, выкліканых нянавісцю, гвалтам, забабонамі, страхам перад тымі, хто адрозніваецца, і эканамічнай парадыгмай, якая эксплуатуе рэсурсы Зямлі і адкідвае на ўзбочыну грамадства найбяднейшых. І мы хочам быць у гэтым цесце малой закваскай адзінства, еднасці, братэрства”.

Знікнуць, каб застаўся Хрыстус

На наступны дзень пасля абрання, падчас першага набажэнства з кардыналамі ў Сікстынскай капэле, Леў XIV нагадаў пра “непарушны абавязак кожнага, хто выконвае служэнне ў Касцёле: знікнуць, каб застаўся Хрыстус; зрабіцца малым, каб Яго пазналі і праслаўлялі, аддаць сябе цалкам, каб ніхто не быў пазбаўлены магчымасці Яго спазнаць і палюбіць”.

У гаміліі 18 мая Папа казаў пра "любоў і адзінства" як пра два вымярэнні, даручаныя Езусам Пятру, і патлумачыў, што гэтая місія магчымая толькі таму, што Пётр зведаў у сваім жыцці бязмежную і безумоўную любоў Бога, нават у гадзіну паразы і адрачэння”. Таму што, як ён сказаў моладзі, якая сабралася на Юбілей у Тор-Вергата ўвечары 2 жніўня, “прыйсці ў гэты свет – не наша рашэнне, а любові, якая прыняла нас”. Гэта любоў папярэднічае нам, як патлумачыў Папа ў катэхезе на аўдыенцыі 20 жніўня, кажучы пра Юду, які на апошняй вячэры атрымлівае кавалак хлеба ад Езуса: “Езус нясе сваю любоў далей і ўглыб (...), бо Ён ведае, што сапраўднае прабачэнне не чакае пакаяння, а прапануе сябе першым, як дар, яшчэ да таго, як яго прымуць”.

Місія Касцёла – сведчыць пра гэтую любоў. Для гэтага, патлумачыў Папа 7 чэрвеня 2025 года падчас вігіліі Пяцідзесятніцы, “не патрэбныя моцныя прыхільнікі, свецкія кампрамісы, эмацыйныя стратэгіі. Евангелізацыя – гэта справа Бога і, калі часам яна праходзіць праз нас, то дзякуючы сувязям, якія яна робіць магчымымі”. Касцёлу не патрэбныя маркетынгавыя стратэгіі, бо евангелізацыя – гэта Бог, які дзейнічае. Асноватворным для місіі з'яўляецца адзінства ў разнастайнасці, гэта значыць жывыя адносіны еднасці. Гэта вера, як падкрэсліў Папа 5 кастрычніка 2025 года, адзначаючы Юбілей місіянераў, якая “не навязваецца сродкамі ўлады і незвычайнымі спосабамі (...) Гэта збаўленне, якое рэалізуецца, калі мы самі прымаем удзел і клапоцімся, з евангельскім спачуваннем, пра пакуты бліжняга”. Гэта вера, якая не асуджае іншых, якая не прымушае нас адчуваць сябе "дасканалымі", у тым ліку таму, што, як растлумачыў ён на малітве “Анёл Панскі” 24 жніўня, Езус ставіць пад пытанне “ўпэўненасць вернікаў”: “Ён, па сутнасці, кажа нам, што недастаткова вызнаваць веру словамі, есці і піць з Ім, цэлебруючы Эўхарыстыю, ці добра ведаць хрысціянскае вучэнне. Наша вера сапраўдная, калі яна ахоплівае ўсё наша жыццё, калі становіцца крытэрыем нашых выбараў, калі робіць нас людзьмі, якія імкнуцца да дабра і рызыкуюць у любові, менавіта як гэта рабіў Езус".

Сведка міру

Пасля сваіх першых слоў у дзень абрання Леў XIV шмат разоў казаў пра мір, заклікаючы хрысціян канкрэтна сведчыць пра яго: “Ненасілле як метад і стыль павінна адрозніваць нашы рашэнні, адносіны і дзеянні”, - сказаў ён 30 мая рухам і асацыяцыям “Арэны міру”.

У той жа час Наступнік Пятра неаднаразова ўздымаў свой голас супраць пераўзбраення, як на агульнай аўдыенцыі 18 чэрвеня: “Мы не павінны прызвычайвацца да вайны! Наадварот, мы павінны адкідваць як спакусу захапленне магутнай і вытанчанай зброяй”. Прымаючы 26 чэрвеня ўдзельнікаў ROACO (ініцыятыў дапамогі Усходнім Цэрквам) Леў XIV сказаў: “Як можна верыць, пасля стагоддзяў гісторыі, што вайсковыя дзеянні прынясуць мір і не абернуцца супраць тых, хто іх распачаў? (...) Як можна працягваць здраджваць імкненню народаў да міру праз фальшывую прапаганду пераўзбраення – у дарэмнай ілюзіі, што перавага вырашыць праблемы, а не падсілкуе нянавісць і помсту? Людзі ўсё больш жывуць у няведанні таго, колькі грошай ідзе ў кішэні гандляроў смерцю, на якія можна было б будаваць бальніцы і школы; а замест гэтага – знішчаюцца тыя, што ўжо былі пабудаваныя!”

Раззбраенне, да якога заклікае Біскуп Рыма, тычыцца як кіраўнікоў народаў, каб яны не ператваралі багацце ва ўзбраенні, якія знішчаюць народы, і ў манаполіі, якія прыніжаюць работнікаў” (гамілія 21 верасня ў парафіі святой Ганны ў Ватыкане), так і кожнага з нас, таму што Езус заклікае раззброіць руку, але перш за ўсё сэрца. Як сказаў Леў XIV у канцы ружанцовай малітвы ў інтэнцыі міру 11 кастрычніка 2025 года: “Схавай меч свой – гэта слова, звернутае да моцных гэтага свету, да тых, хто кіруе лёсамі народаў: майце смеласць раззброіцца! І яно адначасова звернута да кожнага з нас, каб мы ўсё больш усведамлялі, што ні за ідэю, ні за веру, ні за палітыку нельга забіваць. Найперш трэба раззброіць сэрца, бо калі няма міру ў нас саміх, мы не зможам несці мір”.

Любоў да бедных

У сваёй першай Апостальскай адгартацыі, апублікаванай 9 кастрычніка, Папа патлумачыў, што дапамагаючы тым, хто пакутуе, “мы знаходзімся ў гарызонце не дабрачыннасці, а Аб’яўлення: кантакт з тымі, хто не мае ўлады і велічы, з’яўляецца фундаментальным спосабам сустрэчы з Панам гісторыі”. Любоў да бедных не з’яўляецца “неабавязковым шляхам”, а ўяўляе сабой “крытэрый сапраўднага пакланення”.

Сустракаючыся з апостальскімі нунцыямі 10 чэрвеня 2025 года, Папа сказаў ім: “Я разлічваю на вас, каб у краінах, дзе вы жывяце, усе ведалі, што Касцёл заўсёды гатовы на ўсё дзеля любові, што ён заўсёды на баку апошніх, бедных». А 13 ліпеня з Кастэль-Гандольфа ён заклікаў, па прыкладу Міласэрнага Самараніна, не “праходзіць абыякава міма”, а паглядзець на чалавецтва вачыма, поўнымі хвалявання і спагады. “Многія народы абрабаваныя і разрабаваныя, не бракуе ахвяр прыгнятальных палітычных сістэм, эканомікі, якая асуджае іх на галечу, вайну, якая забівае іх мары і жыццё”.

На Юбілеі работнікаў юстыцыі 20 верасня Папа заклікаў не адводзіць погляд ад "рэчаіснасці многіх краін і народаў, якія маюць голад і прагу справядлівасці, бо іх умовы жыцця настолькі несправядлівыя і бесчалавечныя, што яны непрымальныя”, нагадваючы, што “дзяржава, дзе няма справядлівасці, не з’яўляецца дзяржавай”.

Звяртаючыся да народных рухаў 23 кастрычніка 2025 года, наступнік Пятра нагадаў, што “выключэнне – гэта новы твар сацыяльнай несправядлівасці”. Разрыў паміж "невялікай меншасцю" – 1% насельніцтва – і пераважнай большасцю рэзка павялічыўся. (...) Як біскуп у Перу, я рады, што бачыў Касцёл, які суправаджае людзей у іх пакутах, радасцях, барацьбе і надзеях”.

Мігранты – нашы браты

Леў XIV у гаміліі на Юбілей місіянераў і мігрантаў 5 кастрычніка казаў пра "гісторыі многіх нашых братоў-мігрантаў”, якія "не могуць і не павінны знаходзіць холад абыякавасці або стыгму дыскрымінацыі!”. У прамове да народных рухаў 23 кастрычніка ён казаў пра тэму бяспекі: "пры злоўжыванні ўразлівымі мігрантамі мы не назіраем законнага ажыццяўлення нацыянальнага суверэнітэту, а хутчэй сур'ёзныя злачынствы, якія здзяйсняюцца або дапускаюцца дзяржавай. Прымаюцца ўсё больш бесчалавечныя меры – якія палітычна ўхваляюцца — для таго, каб абыходзіцца з гэтымі "непажаданымі" людзьмі, як з смеццем, а не як з чалавечымі істотамі. Хрысціянства ж звяртаецца да Бога любові, які робіць усіх нас братамі і заклікае нас жыць як браты і сёстры".