Հայ եկեղեցւոյ Խորհրդոց մատեանի պատմական հոլովոյթը. Հ. Մովսէս Վրդ. Տօնանեանի շաբաթական հաղորդաշարը (34)
ԼԴ. Հաղորում
Այսօրուայ հաղորդումի ընթացքին, պիտի անդրադառնանք Յովհան Ոսկեբերան Հայրապետի արժանիքին:
Մաշտոց Ծիսարանին մէջ մտած են Բարսեղ Կեսարացիի, Եփրեմ Ասորիի, Գրիգոր Աստուածաբանի, Կիւրեղ Երուսաղեմացիի և այլոց կողմէ գրուած աղօթքներու, քարոզներու և կանոններու թարգմանութիւնները. սակայն Ոսկեբերանի կողմէ հեղինակուած կանոններ չեն յիշուած հայ գրիչներուն կողմէ: Յամենայն դէպս, «Ոսկեբերան շատ ուրիշ գործեր ունի, որ մեծապէս երախտապարտ ենք՝ թէ թարգմանչացն, (յորոց՝ անուամբ միայն Թեոդորոս ոմն կը յիշուի), և թէ հրաշալի հեղինակին՝ որ այնքան պատուեր է Հայութեան, սիրած է մեր ազգը, զարդարած է մեր դպրութիւնը, և լուսաւորած է Հայաստանեայց եկեղեցին՝ յետ իւր յունականին, անմահ և անմոռաց յիշատակն՝ զառաջին գիրք քրիստոնէութեան յետ առաջին (Սուրբ) Գրոց, զՊատարագամատոյցն, որով աստուածային գերահրաշ խորհուրդն կատարի ի մեզ. Անտարակոյս, մեր Ս. Հարց նախնեաց վաստակն ալ կայ այն սրբազան մատենին մէջ, բայց աղօթից մեծագոյն մասն Ոսկեբերանի աստուածեռանդն սրտէն բղխած է: Կրնամք ըսել թէ յետին և հզօրագոյն շաղկապ Հայ և Յոյն եկեղեցւոյ և դպրութեանց՝ եղած է Ոսկեբերան:
Մեզի համար ամենէն նշանաւոր և յիշատակաց արժանին է «Երանելւոյն Յովհաննու յունարէն զներբող Լուսաւորչին ունի, որ և նոյնպէս միայն հայերէն կայ և դեռ թարգմանուած չէ յայլ լեզու»: Այս եռամեծար Հայրապետը իր ողջութեան անտարակոյս Սահակայ և Մեսրովպայ հետ անձամբ տեսնուած կամ խօսած կամ թղթակից եղած էր: Ի պարծանս մեր Սուրբ Թարգմանչաց, որք այսպիսի սրրանուէր հանճար մը յարգեցին և սիրեցին, որք և յետ բազմաթիւ դարուց՝ դեռ ևս կը հնչեցնեն մեր ականջաց մէջ Եկեղեցւոյ՝ Ս. Ոսկեբերանի հրաշալի խօսից արձագանգը ՝ մեր հինգերորդ դարուն ոսկեբարբառ հայկական լեզուաւ:
Հ. Ղ. Ալիշան «Առ հոգեւոր հայրն և տիեզերաց վարդապետն» և «Խօսնակն Եկեղեցւոյ» կը կոչէ սուրբ Յովհաննէս Ոսկեբերանը, մեծապէս արժեւորելով Հայ թարգմանչաց ոսկեբերանեան գրոց ոսկիական թարգմանութիւնները, որոնք «Կ. Պոլսոյ մէջ յամի 438, աւելի վառեցան այն տիեզերական վարդապետին գրուածներէն՝ որչափ որ գտնէին կամ կարենային՝ թարգմանել իրենց լեզուով, ինչպէս ուրիշ Ս. Հարց ալ:
Ոսկեբերանի գործոց հայերէն թարգմանութիւնքն գերագոյն են քան զայլ շատ թարգմանութիւնս. և թերեւս տեղ տեղ հայ թարգմանն կը գերազանցէ քան զյոյն բնագիրն. և յանդգնիմ ըսելու՝ թէ խօսնակն եկեղեցւոյ երբեմն աւելի վեհագոյն և պերճախօս Ոսկեբերան է հայկաբանութեամբն՝ քան ուրիշ որեւէ լեզուով, նաեւ իր բնիկ հելլենականաւն: Անշուշտ ասիկա մեծ պարծանք է այն ազգին՝ որ կրցեր է Ոսկեբերանին շնորհքն աւելի մեծցնել, և փայլուն ոսկին՝ բարակ բանուածքներով աւելի ազնուացնել: Առաւե՛լ, «Մեկնութիւն Եսայեայ մարգարէի», ընտիր թարգմանութիւնը, որ այնչափ պատուական է այս գործս, որչափ որ հիմա յոյն բնագիրն ամբողջութեամբ չի գտնուիր»:
Թէպէտ Անոր ընդարձակ վարքը՝ գրեալ Գէորգայ Երուսաղեմացւոյ կողմէ, թարգմանուած է հայերէնի Գրիգոր Բ. Վկայասէրի կողմէ, յամի 1102: Այստեղ տեղին է յիշել Ալիշանի գովքը. «Մեծդ Ոսկեբերան, քո սիրովդ՝ ոչ յագենան տիեզերաց ազինք»:
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
