Սահմաններից այն կողմ - Արամ Խաչատրեան – Երաժշտութեան հրաբուխը Կովկասէն
Այսօր կը պատմենք հայ ժողովուրդի այն զաւկին մասին, որու երաժշտութիւնը կը հնչէ աշխարհի մեծագոյն բեմերէն, իսկ անունը կը խորհրդանշէ Արարատի բարձունքներու ոգին։
Նա՛, ան է՝ Արամ Խաչատրեան։
Արամ Խաչատրեան ծնած է 1903 թուականի Յունուարի 6-ին, Թիֆլիսի մէջ՝ արհեստաւոր ընտանիքի մէջ։ Նրա ծնողները գիւմրեցիներ էին՝ սրտով եւ ձեռքով ստեղծագործ մարդիկ։ Մանկութենէն ան լսեց հայկական, վրացական եւ ընդհանրապէս կովկասեան մեղեդիներ։ Այդ բազմազան հնչողութիւններն ու շարժումները պիտի դառնային իր ապագայ երաժշտութեան արմատները։
Առաջին նուագարանները՝ թամբուր, դհոլ, դուդուկ, դարձան անոր համար ոչ միայն ձայներ, այլ խորհրդանիշներ։
Երաժշտութեան հանդէպ սէրը այնքան խոր էր, որ առանց նախնական կրթութեան՝ ան մեկնեցաւ Մոսկուա՝ մեծ երազով։ Սկսաւ սորվիլ Գնեսինների երաժշտական դպրոցին, ապա Մոսկուայի Պահալեան Խորհրդային Կոնսերվատորիոյ մէջ։
Արամ Խաչատրեանը շուտով դարձաւ խորհրդային երաժշտութեան մեծագոյն անուններէն։
Իր ստեղծագործութիւնները՝ լի կրքով, ժողովրդական ոգիով ու փայլուն ռիթմերով, շուտով գերեցին աշխարհի բեմերը։
Ամենայայտնի գործերէն են՝
«Սուսերով պարը» (Sabre Dance, բալետ՝ «Գայանէ»),
Բալետ «Սպարտակ»,
Ցլամարտիկի պարը,
Սիմֆոնիաներ, Կոնցերտներ ջութակի եւ դաշնամուրի համար,
եւ անշուշտ՝ կինոնկարներու համար գրած իր շքեղ երաժշտութիւնները։
Անոր ստեղծած հնչիւնները միաժամանակ հայկական են ու համաշխարհային։ Անոնք կը միացնեն Արեւելքի խորը զգացականութիւնը եւ Արեւմուտքի սիմֆոնիկ փառքը։
Արամ Խաչատրեանը դարձաւ Խորհրդային Միութեան ամենահռչակաւոր կոմպոզիտորներէն մէկը։
Նա ստացաւ Սոցիալիստական աշխատանքի հերոսի կոչում, Լենինի շքանշաններ, եւ իր անունը հնչեց ամենուր՝ Փարիզի, Նիւ Եորքի, Լոնտոնի բեմերէն։
Բայց ամենամեծ պատիւը՝ իր իսկ խօսքերով, այն էր, երբ իր երաժշտութիւնը կը հնչէր իր ժողովուրդին մէջ՝ Երեւանի մէջ։
Չնայած համաշխարհային փառքին, Խաչատրեանը երբեք չմոռցաւ իր արմատները։
Ան կըսէր՝
«Իմ երաժշտութիւնը հայկական հողի բոյրն ունի։ Եթէ ես ստեղծագործում եմ, դա այն պատճառով է, որ իմ ժողովուրդն է երգում իմ մէջ»։
Նրա երաժշտութիւնը հայրենասիրական է՝ առանց բառերու։ Երբ կը լսես անոր մեղեդիները, կը զգաս Արարատը, դուդուկի ձայնը, քարի ուժը ու խոհեմ հայ հոգին։
Արամ Խաչատրեանը մահացաւ 1978 թուականի Մայիս 1-ին, Մոսկուայի մէջ։
Նա հանգչում է Երեւանի Պանթեոնում՝ մեծերու կողքին։
Այսօր անոր անունը կը կրէ Երեւանի Պետական Կոնսերվատորիան, իսկ անոր երաժշտութիւնը կը շարունակէ ապրիլ նոր սերունդներու նուագարաններուն մէջ
Արամ Խաչատրեանը եղաւ այն մարդը, որ հայ ժողովուրդի ձայնը հանեց աշխարհի բեմերու վրայ։
Նրա երաժշտութիւնը շնչում է կրքով, հողով, լոյսով։
Երբ կը հնչէ «Սուսերով պարը» կամ «Սպարտակը», աշխարհը կը զգայ՝ սա միայն երաժշտութիւն չէ՝ սա հայ հոգին է՝ շարժման մէջ։
Պատրաստեց Ռուզաննա Պետրոսեանը
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
