Në Turqi Kisha "e vogël por e gjallë" që pret Papa Leonin XIV
R. SH. - Vatikan
Është imazhi i një Kishe numerikisht të vogël, por të gjallë dhe shumëformëshe, ajo që karakterizon praninë e krishterë në Turqi. Për këtë folën në një takim online me shtypin - ku morën pjesë edhe mediat e Vatikanit së bashku me rrjete të tjera që do të shoqërojnë Papa Leonin në udhëtimin e ardhshëm në Turqi dhe Liban nga 27 nëntori deri më 2 dhjetor - At Paolo Pugliese, i cili ka jetuar në Efes, Antioki dhe tani është delegat dhe superior i vëllezërve kapuçinë në Stamboll, dhe At Nicola Masedu, salesian, famullitar i Bazilikës Katedrale të Shpirtit Shenjt, prej pesëmbëdhjetë vitesh në Turqi, pasi ka qenë në Liban, Iran dhe Betlehem.
Realiteti i Kishës në Turqi
“Ne katolikët, në veçanti, konsiderohemi një realitet mjaft domethënës, qoftë edhe vetëm për identitetin tonë të qartë; për profilin ndërkombëtar që na karakterizon, me besimtarë që vijnë nga shumë pjesë të botës (si afrikanë apo filipinas); dhe mbi të gjitha për figurën dhe magjisterin e Papës pas nesh”, shpjegon At Pugliese.
Komunitetet e krishtera gjenden në Stamboll; pranë Meryem Ana Evi, afër Efesit, ku ndodhet Shtëpia e Marisë, në të cilën nëna e Jezusit jetoi së bashku me Gjonin apostull; në jug, në Mersin, me famullinë e vetme katolike të zonës, dhe në Antioki, ku Pali Apostull dhe Barnaba formuan bërthamat e para të të krishterëve që vinin nga paganizmi dhe ku të krishterët filluan të quheshin të tillë. Kjo do të thotë se “në Turqi ka shumë Turqi, me ndikime dhe stile jetese të ndryshme”: për shembull, në jug, “ekziston një prani e fortë e alevitëve, myslimanëve dhe ortodoksëve, aspekt që i bën marrëdhëniet me fetë dhe besimet e tjera historikisht afatgjata dhe stimuluese”.
Në Smirnën portuale ka ende shumë familje të ashtuquajtura levantine, me origjinë evropiane dhe të vendosura këtu që nga periudha e republikave detare të Venedikut e Gjenovës dhe tregtisë së lulëzuar me Lindjen e Mesme. Në Stamboll, përsëri, krahas katolikëve, ka Kisha me tradita lindore, si armenët, sirianët, kaldeasit, dhe natyrisht ortodoksët nën patriarkun Bartolomeu, si dhe një rrjet të gjerë realitetesh të ngjashme me protestantizmin (të ashtuquajturat “Free Churches”). Sigurisht, pranon At Pugliese, “Kishës nuk i njihet personaliteti juridik, dhe kjo mund të paraqesë aspekte kritike, megjithatë, këtu është akredituar një nunc apostolik (ambasador i Vatikanit) që garanton ruajtjen e një marrëdhënieje të drejtpërdrejtë me Selinë e Shenjtë”. Dhe aspekti interesant është se krahas aktiviteteve liturgjike të Kishës katolike, “ka edhe aktivitete bamirëse, pra ndihma të llojeve të ndryshme, të cilat kryhen në mënyrë informale ose përmes përvojave si Caritas”.
Prania e të krishtërve që daton nga shekujt e parë
Në fakt, "nuk duhet të harrojmë – i bën jehonë At Masedu – se Kisha është këtu që nga shekujt e parë, gjashtë apostuj kanë vepruar këtu: Pjetri, Andreu, Pali, Filipi, Bartolomeu e Gjoni. Do ta dëshmojmë këtë me një dhuratë për Leonin XIV, të cilit do t'i dhurojmë një kupë të gdhendur me dorë me imazhet e tyre në reliev", paralajmëron At Masedu. Dhe e gjatë është historia e shenjtorëve që kanë jetuar ose kanë lindur në Turqi: Injaci i Antiokisë, Bazili, Polikarpi, Gjon Gojarti, si dhe Papa Gjon XXIII, i cili ishte ipeshkëv në Stamboll për dhjetë vjet dhe i cili "nga këtu kontribuoi në shpëtimin, edhe falë ndërhyrjes së ambasadorit gjerman Franz von Papen, jo më pak se 24.000 hebrenjve". Kjo për të theksuar se si Turqia ka qenë gjithmonë tokë takimi dhe mikpritjeje, edhe në vështirësi, dhe, shumë herë, vend miqësie mes besimtarëve të feve të ndryshme. "Këtë na e dëshmoi pikërisht Roncalli, i cili thoshte se ishte krenar për miqësinë me turqit, sepse ata e kishin mirëpritur. Dhe këtë populli e ka në zemër, aq sa në lumturimin e tij në vitin 2000 i dedikuan rrugën Papa Roncalli". Brenda kufijve të lirisë "që na është dhënë bëhet gjithçka që mundet", konfirmon At Masedu. "Nëse ka kufizime, ne i respektojmë ato, në vazhdën e asaj që thoshte Gjon XXIII, pra t’u bindemi ligjeve duke u mësuar edhe të tjerëve të binden. Proklamimeve u preferojmë përulësinë dhe shembullin e Roncallit, për të vazhduar të mbajmë e kultivojmë praninë në komunitetet tona".
At Pugliese: misioni ynë është të jemi priftërinj dhe barinj
Kjo deklaratë u theksua edhe nga At Pugliese, i cili vë në dukje se "misioni ynë është të jemi meshtarë, barinj, dhe kjo na mëson gjithashtu të respektojmë fushën në të cilën mund të lëvizim". Për çështjet me karakter politik ose social në nivel ndërkombëtar, në fakt, "njohja jonë garantohet nga Papa. Më parë Françesku dhe tani Leoni XIV, për shembull, për Gazën kanë thënë personalisht fjalë domethënëse, ndërsa të tjerët heshtnin: t'i dëgjosh këto vlerësime nga ata, në këto toka nuk ishte dytësore dhe ky fakt ka kontribuar në rritjen e besueshmërisë sonë".
Tërheqja e krishterimit edhe për shumë turq
Ndër të tjera, shpjegon frati kapuçin At Pugliese se kjo njohje dhe besueshmëri janë aspekte tërheqëse edhe për "shumë turq që sot interesohen për krishterimin dhe dëshirojnë të bëhen të krishterë, sepse zbulojnë se kanë rrënjë të krishtera (ndoshta sepse janë bullgarë ose grekë me origjinë); ose edhe të rinj që kanë një interes më të përhapur. Dhe kjo e bën të nevojshme veprimtarinë e katekezës". Edhe nga ana e shoqërisë civile, "ka kuriozitet pozitiv dhe interes për ardhjen e Papës", shton salesiani At Masedu, dhe do të thotë se "rëndësia e fesë është rritur me kalimin e kohës edhe në nivel kulturor".
Dialogu ekumenik si “privilegj absolut”
Për dialogun ekumenik, të dy rregulltarët bien dakord se Turqia gëzon një “privilegj absolut”. “Kemi bekimin e dobësisë, për ta thënë me Shën Palin”, shpjegon At Pugliese. “Jemi të gjithë pakicë dhe kjo ndihmon në dialog, në marrëdhënie dhe në mirëpritjen reciproke, në një mënyrë të panjohur në vende të tjera. Ekziston një predispozitë pozitive që shfaqet në javën e unitetit të të krishterëve, dhe sot me përvjetorin e 1700-vjetorit të Koncilit Kishtar të Nikesë. Edhe Papa – është bindja e tij – me vizitat e tij në komunitetet armene dhe siriane do të dëshmojë një ekumenizëm 360 gradë: ecim së bashku ashtu siç u përpoq të bëhej Kisha në vitin 325 pas Krishtit.
At Masedu: dëshmia e gjallë e don Santoro-s
“Jetojmë momente të shkëlqyera vëllazërie me komunitetet e tjera të krishtera”, përfundon At Masedu, i cili më pas, duke iu përgjigjur një pyetjeje, saktëson se në vend është ende e fortë kujtesa e imzot Luigi Padovese, i vrarë në Iskenderun në vitin 2010, dhe e Don Andrea Santoro, i vrarë në Trabzon në vitin 2006 ndërsa ndodhej në Kishë. “Në atë qytet sot ka një Kishë të lulëzuar, me praninë e vendasve dhe të huajve”, përfundon salesiani. “Dhe shembulli i tij ka shtyrë shumë njerëz të vijnë këtu për të ndjekur dëshminë e tij”.
