Ruffini: odbudować zaufanie do prawdziwej informacji

Mariane Rodrigues - Watykan

Poruszając zagadnienia o wielkiej aktualności: sztuczną inteligencję, dezinformację i fake newsy, wpływ algorytmów na manipulację treściami oraz samotność wywołaną przez platformy cyfrowe, na których zanika bezpośredni kontakt między ludźmi Ruffini podkreślił, że w obliczu tego zagubionego i niepewnego kontekstu każdy może zdecydować się na odbudowę zaufania do dobrej i prawdziwej informacji. Każdy może przyjąć pluralizm oraz tworzyć przestrzenie sprzyjające słuchaniu, dialogowi i nieustannemu poszukiwaniu prawdy.

Tematem tegorocznego Seminarium było zdanie z Ewangelii Łukasza: „Wypłyń na głębię! - Budowanie głosu i obecności w strategiach komunikacyjnych oraz w zarządzaniu mediami społecznościowymi”.

Komunikacja, która buduje mosty

Ruffini mówił uczestnikom o potrzebie takiej komunikacji, której centrum stanowi budowanie mostów, dzielenie się ideami, marzeniami, trudnościami i nadziejami – po to, by przeciwstawić się komunikacji nienawiści, nietolerancji, nieufności, podziału i rezygnacji.

Podczas panelu poświęconego komunikacji   (Emerson Fernandes, Diocesi di Tubarão)

„Potrzebujemy słuchać historii – historii dobra, ale także historii błędnych, w których zawsze istnieje możliwość zmiany i odkupienia; musimy na nowo odkryć, słuchając się nawzajem, piękno naszego człowieczeństwa”. Przyjęcie pluralizmu jest również ważnym krokiem w kierunku komunikacji opartej na wzajemnym szacunku. Ruffini przytoczył słowa papieża Pawła VI, który powiedział: „Jesteśmy pluralistami właśnie dlatego, że jesteśmy katolikami, czyli powszechnymi”, dodając, że szacunek dla rzeczywistości i prawdy nie może być ograniczany.

Pandemia i dezinformacja

Przypomniał, że pandemia Covid-19 wystawiła na próbę nie tylko naukowców i pracowników służby zdrowia, ale także dziennikarzy i wszystkich, którzy starali się przekazywać rzetelne informacje. Niekontrolowane rozpowszechnianie fake newsów, powstających w zamkniętych społecznościach cyfrowych, bardzo szybko przeniosło się do innych grup, aż w końcu dotarło do prasy tradycyjnej – podkreślił Ruffini.

Uczestnicy konferencji   (Emerson Fernandes, Diocesi di Tubarão)

„W czasie ery Covid – wyjaśnił – widzieliśmy, jak opinie pozbawione podstaw naukowych były szeroko rozpowszechniane, a nawet uznawane za prawdziwe w mediach społecznościowych, także w środowiskach medycznych. To spowodowało zamieszanie, utratę zaufania, chorobliwe uzależnienie od alternatywnych źródeł informacji i rozprzestrzenianie się surrealistycznych teorii.”

Sztuczna inteligencja

Mówiąc o sztucznej inteligencji, prefekt Dykasterii ds. Komunikacji Stolicy Apostolskiej podkreślił, że oferuje ona ogromne możliwości poznawcze i praktyczne, ale jednocześnie jest sterowana przez algorytmy, które filtrują treści na podstawie kliknięć i mogą sprawiać, że społeczeństwo zaczyna wierzyć w coś, co nie istnieje lub nigdy się nie wydarzyło. „Po raz pierwszy w historii – zaznaczył Ruffini – ludzkość zadaje sobie pytanie, czy to, co widzi i słyszy, jest prawdziwe czy fałszywe.”

„Możemy – i powinniśmy – przywrócić komunikacji jej pierwotne znaczenie, tak bliskie komunii – wyjaśnił prefekt – Komunikować znaczy poszukiwać, nawet uparcie, relacji.”

Samotność i cyfrowa izolacja

Zamiast budować mosty, komunikacja może stać się narzędziem podziału, polaryzacji i stronniczości – ostrzegł Ruffini – gdy jest wykorzystywana przez osoby dążące do własnych, ciemnych celów. Musimy zaoferować alternatywę, dodał: „wobec tych, którzy wykorzystują strach, manipulują rzeczywistymi potrzebami w celach ideologicznych lub osobistych, tworząc wrogów do zwalczania i nieistniejące bitwy, aby przedstawić się jako przywódcy i zbawcy.”

Prefekt poruszył również zjawisko samotności wywołanej hiperłącznością i zalewem informacji. „Rozwój platform cyfrowych przyzwyczaił nas do życia bez kontaktu – zauważył – zamawianie jedzenia zamiast kolacji z przyjaciółmi, kupowanie książek online zamiast odwiedzania bibliotek, praca zdalna, pozostawanie w domu bez prawdziwego kontaktu z ludźmi i bez budowania relacji z kolegami.”

Zachęcił, by przerwać ten krąg, by odnaleźć się nawzajem, odkryć na nowo siebie w pięknie dialogu, spotkania i trudnym poszukiwaniu prawdy, która nie jest „gotową zupą.”

Fundamentalna rola Kościoła

Kościół odgrywa fundamentalną rolę w kształtowaniu opinii publicznej, ponieważ „dotyka serc i umysłów ludzi” – podkreślił Ruffini – i promuje odbudowę zdolności do dialogu „i rzeczywistego spotykania się osobiście”. Synodalność w Kościele wyraża – według prefekta – konkretną zasadę „wspólnego wędrowania”. Ostrzega jednak, że nie może pozostać jedynie abstrakcyjnym pojęciem: musi stać się realnym ruchem; wybór życiowy musi być między służeniem własnemu egoizmowi a owocem dialogu i wspólnoty, „przy publicznym stole, przy którym wszyscy się karmimy”.