Եկեղեցական գիտելիքներ - Ա. Շաբաթ զկնի Վերափոխման (24-31 Օգոստոս 2025)

Կիրակի 24 Օգոստոսին` տակաւին կը գտնուինք Աստուածածնայ Իննօրեային մէջ, որովհետեւ, ըստ կարգադրութեան Ներսէս Գ. Շնորհալի Կաթողիկոսին, որ Աստուածամօր հանդէպ իր ունեցած վսեմագոյն ջերմեռանդութիւնը հաղորդեց ժողովուրդին, վերափոխման եռօրեայ տօնակատարութիւնը վերածելով իննօրեայի:

Որմէ ետք կը շարունակուի ծիսական տարւոյն ընթացքին կատարուելիք սուրբերու տօնակատարութիւնը ։

Առաջին տօնն է Աստուածածնայ ծնողաց տօնը, երեքշաբթի 26 օգոստոսին։ Ըստ աւանդութեան, Մարիամի հօր անունն էր Յովակիմ եւ մօրը անունը` Աննա. Անշուշտ Սուրբ Աւետարաններուն մէջ չկայ յիշատակութիւնը անոնց անուան, սակայն, ինչպէս նախապէս տեսանք Մարիամի Վերափոխման մասին, անոնց ինքնութիւնը մեզի հասած է ոչ-կանոնական աւետարաններու ընդմէջէն։ Ընդհանուր առմամբ Եկեղեցին աւելի նախընտրաբար կը յիշատակէ Սրբուհի Աննան, Մայրը Մարիամ Աստուածածնի. Անոր ընծայուած սրբավայրերն ու ուխտատեղիները բազմաթիւ են բոլոր աշխարհի մէջ, սակայն ոչ այնքան հայ ժողովուրդի մօտ։

Ամենամեծ սրբավայրերէն կը նկատուի ֆրանսայի Պրըթանյը գաւառին մէջ գտնուող Սրբուհի Աննայի ուխտատեղին, ուր յատուկ կերպով գնաց աղօթելու, մի քանի տարիներ առաջ, Սուրբ Յովհաննէս-Պօղոս Բ.ը։ Այս սրբավայրը գոյութիւն ունի միջին դարէն ի վեր, երբ Աննա Պրըթանյի իշխանուհին, որ հետագային ֆրանսայի թագուհի պիտի ըլլար, կը հաստատէ անոր ջերմեռանդութիւնը շրջանին մէջ։ Նոյնպէս Սրբուհի Աննայի կարեւորագոյն սրբավայրերէն մին կը սեպուի Գանատայի Քէպէք քաղաքի մօտ կառուցուած հսկայ ուխտատեղին, որու անունով կը կոչուի նոյն գիւղաքաղաքը, Սէնթ Անն տը Պօբրէ։ Ամէն տարի Սրբուհի Աննայի տօնին, որ լատինաց մօտ 26 Յուլիսին կը պատահի, Ամերիկայի ամէն կողմէն հոն կը փութան հաւատացեալները, պատուելու Տիրոջ մեծ մայրը` Սրբուհի Աննան. Նոյն ատեն բնիկ հնդիկներ կը հասնին բազմաթիւ գունագեղ նաւակներով եւ իրենց տարազներով կը ճոխացնեն հանդիսութիւնները Սրբուհիին։

Նոյն օրը, Հայ Եկեղեցին կը տօնէ նաեւ Իւղաբեր Կիները. Ըստ Սուրբ Գրքի, ասոնք այն երեք բարեպաշտ կիներն էին որոնք եկած էին, կիրակի օրը, օծելու Յիսուսի մարմինը, որ գերեզմանի մէջ էր, թանկագին իւղերով. Անոնց անուններն էին, ըստ Մարկոսի Աւետարանին. Մարիամ Մագդաղենացի, Մարիամ` Յակոբի մայրը եւ Սողոմէ. Իսկ Ղուկաս` Սողոմէի տեղ` կը յիշէ Յովհաննա անունով կին մը։

Տօնն է նաեւ, Սրբոց Մակաբայեցւոց Եղիազար քահանային , եօթը եղբայրներուն և անոնց մօր՝ Շամունէի: 

Հինգշաբթի օր' 28 Օգոստոսին,  Հայ Եկեղեցին կը յիշատակէ Բաբելաս Անտիոքի սուրբ եպիսկոպոսը, որ արգիլեց Դեկոս կայսրը Եկեղեցի մտնելէ. Այդ պատճառաւ ալ նահատակուեցաւ, ու իրեն հետ` իր երեք աշակերտները, որոնք երեք եղբայրներ էին եւ նահատակուեցան իրենց մօր` Թէոդոլիայի հետ։ Կը յիշատակենք նաեւ  Սրբուհի  Սոփիան՝ որ կը նշանակէ իմաստութիւն, և իր երեք աղջիկները' Պիստիս, Էլպիս և Ագապիսը որ կը նշանակէ Հաւատք,  Յոյս և Սէր: Կ՛ապրէին Հռոմի մօտակայ քաղաքի մը մէջ, Բ. դարուն. անոնք  մերժելով Անտիոքոս անունով հեթանոս իշխանի խնդրանքին որ կուզէր ամուսնանալ անոնցմէ մէկուն հետ,  սոսկալի տանջանքներու ենթարկուեցան  և նահատակուեցան մէկը միւսին ետևէն.  անոնց մայրը եւս ցաւէն մեռաւ աղջիկներուն գերեզմանին վրայ :

Շաբաթ օր՝ 30 օգոստոսին կը տօնենք Երեմիա Մարգարէն. Ան ապրած է Ք.Ա. Է. եւ Զ. դարերուն. Իր մարգարէութիւններու գիրքը, որ կը բաղկանայ 52 գլուխներէ, կը նկարագրէ գլխաւորաբար Իսրայէլի թագաւորութեան անկումը ինչպէս նաեւ Երուսաղէմի տաճարին կործանումը Նաբուգոթոնոսոր արքայի ձեռքով, ապա ժողովուրդին գաղթը դէպի Ասորեստան եւ գերեվարութիւնը. Երեմիա ողբացող մարգարէ կոչուած է։

Տօնն է նաև' Քրիստափոր վկայի և երկու կանանց' Կալինիկէի և Ակիւլինէի: 

Կիրակի՝ 31 Օգոստոսը, Բ. Կիրակին է զկնի Փոխման։