Հայկական ժողովրդական երգեր. Ամոլք հաւատոյ եւ պարծանք սուրբ եկեղեցւոյ» շարականը

Այսօր ներկայացնում ենք ԺԲ դարի հայոց կաթողիկոս Ներսէս Շնորհալու «Ամոլք հաւատոյ եւ պարծանք սուրբ եկեղեցւոյ» շարականը՝ նուիրուած Ընդհանրական եկեղեցու Դ դարի սիրուած սրբերից Յակոբ Մծբնեցուն: Սա Մծբնեցուն նուիրուած Շնորհալու «Յաղթող եւ Սուրբ Հայրապետ» կանոնի մէկ շարականն է (Տէր Յերկնից):

Յակոբ Մծբնեցին ծնուել է Գ դարում Հայկական Միջագետքի Մծբին քաղաքում: Ըստ աւանդութեան՝ եղել է Գրիգոր Լուսաւորչի հօրաքրոջ՝ Խոսրովուհու որդին: Ըստ վկայաբանութեան՝ Հայոց Խոսրով Ա Մեծ թագաւորի սպանութիւնից յետոյ, դայեակի ձեռքով տարուել է Կեսարիա, որտեղ եւ կրթուել է քրիստոնէական ոգով: Աւելի ուշ քոյրը նրան տանում է Պարսկաստան, որտեղ ապրում է արքունիքում: Պալատական ցոփ ու շուայտ կեանքը, սակայն, չի հետաքրքրում Յակոբին: Իր սրտի մէջ զգալով Աստուծոյ կանչը՝ նա նախընտրում է ճգնաւորական կեանքը: Ընտրելով մենակեացի կեանքը, Յակոբը բնակւում է անապատում, անտառներում, լեռների գագաթներին, գարնանն ու ամռանը բացօթեայ եւ միայն ձմռանն էր հաստատւում փոքրիկ քարայրում, ուր մարմինն էր միայն տեղաւորւում:

Մի օր Յակոբ Մծբնեցին մօտենում է Սաթիթմա գետին, որի մօտ գիւղացիներ էին աշխատում: Երբ երանելին նրանցից խնդրում է ցոյց տալ, թէ որտեղ է գետի հունը, եւ որտեղով կարելի է գետը անցնել, նրան, ծաղրելով, պատասխանում են. «Դու ճգնաւոր ես, ջրի վրայո՛վ անցիր»: Սուրբ Յակոբը, հանելով իր վերարկուն, գցում է ջրի վրայ եւ քայլելով անցնում գետը: Սա սրբի գործած առաջին հրաշքն էր:

Յակոբ Մծբնեցին պատմութեանը յայտնի առաջին մարդն է, որը փորձել է բարձրանալ Մասիս լեռան գագաթը: Եւ ահա, թէ ինչու. մի առիթով Սուրբ Յակոբը տեղեկանում է, որ Մծբինի շրջակայքի բնակիչները թէեւ դարձի են եկել, սակայն ծաղրում են ջրհեղեղի եւ Նոյեան տապանի մասին պատմութիւնը: Սուրբը որոշում է անձամբ բարձրանալ Արարատ լեռն ու տապանից մասունք բերելով՝ փարատել անհաւատների կասկածները: Յակոբ Մծբնեցին լանջերին յոգնում է եւ ննջում: Եւ, ըստ աւանդութեան, Աստուծոյ հրեշտակը նրա մօտ է դնում Նոյեան տապանից մի մասունք: Երբ արթնանում է, գոհութիւն է յայտնում ու փառք տալիս Աստծուն՝ այդ շնորհին արժանացնելու համար եւ վերադառնում Մծբին: Այստեղ կառուցւում է մի վանք, ուր զետեղւում է տապանի մասունքը: Սուրբ մասունքից ճառագայթող զօրութիւնից շատ հիւանդներ են բժշկւում, ովքեր փառաբանում ու օրհնում էին Աստծուն իրենց հանդէպ ցոյց տրուած ողորմութեան համար: Յետագայում Սուրբ Յակոբի անունով եկեղեցի է կառուցւում այն վայրում, որտեղ սուրբը հրեշտակից ստացել էր տապանի մասունքը: Դարերի խորքից եկած այս մասունքն այժմ պահւում է Սուրբ Էջմիածնում:

Երբ վախճանւում է Մծբինի եպիսկոպոսը, կարիք է զգացւում նոր հայրապետ ընտրելու: Եւ Մծբինում, մինչ եպիսկոպոսները խորհրդածում էին, թէ ով պիտի լինի յաջորդը եւ պատրաստւում էին ընտրութիւն կատարել, Աստուած տեսիլքի մէջ Մարուգէ ճգնաւորին յայտնում է, որ արժանի յաջորդը Սուրբ Յակոբն է: Նրան էլ ընտրում են եպիսկոպոս: Եպիսկոպոս ձեռնադրուելով՝ Սուրբ Յակոբ Մծբնեցին իր քարոզներով դարձի բերեց շատերին, հիմնեց դպրոցներ ու եկեղեցիներ: Սուրբ Յակոբը մասնակցել է Նիկիայի Ա տիեզերական ժողովին (325 թ.): Եղել է Եփրեմ Ասորու ուսուցիչը:

Յակոբ Մծբնեցին վախճանուել է 350 թուականին Մծբինում: Նրանից մեզ հասել են աստուածաբանական եւ կր0նաբարոյախօսական ճառեր ու գրուածքներ: Յետագայում նրա գերեզմանի վրայ կառուցուել է եկեղեցի:

Ներսէս Շնորհալու այս շարականում հանդէս են գալիս Մծբին քաղաքի քրիստոնեաները, որոնք մասը կազմեցին Հայաստանեայց եկեղեցու: Եւ այս երկուսին շարականագիրն անուանում է «հաւատի լծակիցներ» եւ «սուրբ եկեղեցու պարծանք»: Յակոբ Մծբնեցին, որպէս Երկնաւոր հօտապետի՝ Քրիստոսի կողմից կարգուած «քաջընթաց»՝ այսինքն ճշմարիտ ուղիով ընթացող հովիւ, բազմեց առաքելական աթոռին: Յաջորդ հատուածում Մծբնեցին մեր առջեւ յառնում է որպէս լուսափայլ մարգարիտ, որի շողերը լուսաւորում են հեռաստաններն առանց սահմանի: Եւ վերջին տան մէջ շարականագիր Շնորհալին Յակոբ Մծբնեցուն անուանում է Աստուծոյ հողեղէն շառաւիղ, որը Տիրոջ մօտ մեր բարեխօսն է: Նա կենսաբեր Խօսքը՝ Յիսուսին փառաբանողն է, որով եւ մեզ համար դառնում է եկեղեցու պանծալի այրերից:

Շարականը ներկայացուած է Խորէն Պալեանի կատարմամբ։