«Սահմաններից այն կողմ» - Սայրուս Մելիքյան – Սուրճի ապագան որոշիչ դարձրած հայը

Այսօր ուզում ենք պատմել մի մարդու մասին, ով ոչ թէ պարզապէս փոխեց սուրճ խմելու ձևը, այլ դարձաւ նորարար մի ոլորտում, որը միլիոնաւոր մարդկանց առաւօտը էականօրէն նորափոխեց։ Նրա յայտնագործութիւնները այսօր համարւում են ստանդարտ՝ ինչպէս ինքնասպասարկման ապարատը, կամ արագ սուրճի մշակումը։

Նրա անունն է՝ Սայրուս Մելիքյան։

Սայրուս Մելիքյանը ծնուել է 20-րդ դարի սկզբին՝ Ամերիկայում, հայկական ընտանիքում։ Թէև աշխարհը նրան ճանաչում է որպէս ինժեներ և գիւտարար, իրականում նա առաջին հերթին երազող էր՝ տեխնոլոգիաներով մարդուն հեշտացնելու կեանքի մասին։

Նա ուսանել է Պենսիլվանիայի համալսարանում, որտեղ ձևաւորել է որպէս նորարարութեան կողմնակից։ Նրա մասնագիտացումը սննդի տեխնոլոգիաների մէջ էր, սակայն այն, ինչ նա պիտի աներ հետագայում, դուրս էր ակադեմիական ցանկացած սահմաններից։

1940-ականներին Սայրուս Մելիքյանը իր գործընկեր Գրինսփանի հետ միասին հիմնադրում է Rex-Simplex ընկերութիւնը, որը շուտով դառնում է սուրճի ինդուստրիալ մշակման առաջատար կենտրոն։

Նրանք միասին նախագծեցին և արտօնագրեցին աշխարհում առաջին ինքնասպասարկման սուրճի ապարատը (coffee vending machine)։ Սա մի յայտնագործութիւն էր, որը ցնցեց հասարակութիւնը. մարդիկ կարող էին սուրճ ստանալ առանց մատուցողի՝ ընդամէնը մետաղադրամ գցելով ապարատում։

Մելիքյանը նաև սուրճի փոշու պահպանման և աուտոմատ խառնման նոր տեխնոլոգիաներ ներդրեց, ինչի շնորհիւ հնարաւոր դարձաւ ունենալ արագ, համեղ և մատչելի սուրճ՝ զանգուածային սպառման համար։

Այս ամենը հիմք դրեց այն, ինչ մենք այսօր համարում ենք «քավֆի բրեյքի» մշակոյթ։

Մելիքյանի տեխնոլոգիական լուծումները տարածուեցին ամբողջ ԱՄՆ-ում։ Նրա տեխնոլոգիաներն օգտագործուեցին հարիւրաւոր համալսարաններում, գործարաններում, զինուորական բազաներում և գրասենեակներում։

Նա նաև մի շարք այլ գիւտերի հեղինակ էր սննդի ոլորտում։ Նրա ընկերութիւնը հետագայում միացաւ National Vendors ընկերութեանը, որը դարձաւ վենդինգ համակարգերի գլոբալ հսկայ։

Սայրուս Մելիքյանը ապացուցեց, որ ինովացիան ոչ միայն լաբորատոր ստեղծագործութիւն է, այլ իրական ազդեցութիւն ունեցող գործիք՝ մարդկանց կեանքը բարելաւելու համար։

Չնայած նրան, որ նա մեծացել էր ԱՄՆ-ում, Սայրուս Մելիքյանը երբեք չէր մոռացել իր հայկական ծագումը։ Նա աջակցում էր հայկական համայնքային ծրագրերին, կրթական նախագծերին և մի շարք տեխնոլոգիական մեկնարկներին։ Նրա որդին՝ Ռոջեր Մելիքյանը, հետագայում շարունակեց գործել բիզնեսում՝ պահելով ընտանեկան անունը տեխնոլոգիական նորարարութեան շարքում։

Սայրուս Մելիքյանի նորարար ոգին, նրա ստեղծած մոդելները և լուծումները այսօր էլ շարունակում են օգտագործուել՝ թէ՛ սրճարաններում, թէ՛ օդանաւակայաններում, թէ՛ հիւանդանոցներում։

Սայրուս Մելիքյանը մեզ յիշեցնում է, որ երբ հայ միտքը միանում է ստեղծարարութեանը, կարող է հզօր կերպով փոխել նոյնիսկ ամենապարզ երևոյթները՝ ինչպիսին է մի գաւաթ սուրճը։

Նա ցոյց տուեց, որ արևմտեան աշխարհում էլ կարելի է լինել նորարար՝ մնալով միաժամանակ սրտով ու արմատներով հայ։

Այսօր, երբ դուք ինքնասպասարկման ապարատից սուրճ եք վերցնում, յիշէք՝ այդ ճանապարհը սկիզբ է առել մի հայ գիւտարարից, ով աշխարհին մատուցեց ոչ միայն ըմպելիք, այլ մտածելու նոր ձև։

Մնացէ՛ք մեզ հետ՝ բացայայտելու մեր մեծերի կեանքն ու ժառանգութիւնը:

Պատրաստեց Ռուզաննա Պետրոսեանը