«Սահմաններից այն կողմ». Արկադի Տեր-Թադևոսյան
Արկադի Տեր-Թադևոսյանը, կամ ինչպէս նրան կոչում էին զինակիցները՝ Կոմանդոսը, ծնուել է 1939 թ. մայիսի 22-ին Թբիլիսիում։ Հայրը կրթուած մարդ էր, մայրը՝ հոգատար ու աշխատասէր, և ընտանիքում մեծացած փոքրիկ Արկադին վաղ հասակից ընտրեց ռազմական ճանապարհը։
Նա սովորել է Թբիլիսիի ռազմական ուսումնարանում, այնուհետև ծառայել Խորհրդային բանակում՝ հասնելով գնդապետի կոչման։ Ծառայողական տարիներին կուտակած փորձը՝ Աֆղանստանից մինչև Գերմանիա, հետագայում դարձաւ Արցախի ազատագրական շարժման անփոխարինելի հարստութիւնը։
1990-ականների սկզբին, երբ Արցախում սկսուեց ազատագրական պատերազմը, Տեր-Թադևոսյանը վերադարձաւ հայրենիք։ Նա դարձաւ հայոց բանակի այն հրամանատարներից, ովքեր ռազմարուեստը փոխեցին իրական յաղթանակի։
1991 թ․ ապրիլին, երբ Արցախում իրավիճակը ծայրայեղ լարուած էր, Արկադի Տեր-Թադևոսյանը (Կոմանդոսը) կազմակերպեց համարձակ յատուկ գործողութիւն։ Թշնամու կողմից շրջափակուած և ծանր վիճակում գտնուող հայ գիւղերին անհրաժեշտ էր թէ՛ մարտական, և թէ՛ բարոյահոգեբանական աջակցութիւն։
Կոմանդոսը որոշեց այդ օպերացիային տալ խորհրդանշական անուն՝ «Հարսանիք լեռներում»։ Գործողութեան շրջանակում հայկական ջոկատները, իբրև թէ մասնակցելով հարսանիքի, շարժուեցին դէպի Շահումեանի շրջան՝ Գետաշենի և Մարտունաշենի պաշտպաններին օգնութիւն հասցնելու համար։
Գործողութեան հաջող աւարտը մեծապէս բարձրացրեց հայերի մարտական ոգին․ այն դարձաւ ոչ միայն ռազմական, այլեւ հոգեբանական յաղթանակ։
«Հարսանիք լեռներում»-ը ցոյց տուեց, որ Արցախի ազատամարտը պայքար էր կեանքի և ապագայի համար, իսկ նոյնիսկ պատերազմական պայմաններում ժողովուրդը շարունակում էր ապրել, սիրել ու ստեղծել։
Շուշիի ազատագրում
Կոմանդոսի անվան հետ կապւում է նաև ամենավճռորոշը՝ Շուշիի ազատագրումը 1992 թ. մայիսի 8-9-ին։ Նա գլխաւորեց օպերացիայի ռազմավարական պլանավորումը և մարտավարական կազմակերպումը։ Շուշիի ազատագրումը ոչ միայն ռազմական, այլև հոգեբանական յաղթանակ էր՝ ազատելով Ստեփանակերտը թշնամու կրակակետերից։
Արկադի Տեր-Թադևոսյանը մնաց զինուոր մինչև կեանքի վերջ։ Նա վարժեցնում էր երիտասարդ սպաներին, գրում էր հուշեր, իր փորձն ու խոհեմութիւնը դարձնում էր ազգային գանձ։
2021 թ․ մարտի 31-ին նա վախճանուեց Երևանում և թաղուեց Եռաբլուրի պանթէոնում՝ իր մարտական ընկերների կողքին։
Կոմանդոսի կեանքը և գործը ցոյց տուեցին, որ հայ զինուորը կարող է յաղթել ոչ միայն զէնքով, այլեւ միտքով։ «Հարսանիք լեռներում»-ից մինչև Շուշիի ազատագրում՝ նրա պատմութիւնը հնչում է որպէս դաս՝ խիզախութեան, կազմակերպուածութեան և անսահման հայրենասիրութեան։
Նա դարձաւ ազատամարտի խորհրդանիշ և հայ ժողովրդի հաւաքական յիշողութեան մի մաս։
Պատրաստեց Ռուզաննա Պետրոսեանը
Շնորհակալութիւն յօդուածը ընթերցելուն համար։ Եթէ կը փափաքիս թարմ լուրեր ստանալ կը հրաւիրենք բաժանորդագրուիլ մեր լրաթերթին` սեղմելով այստեղ
