«Սահմաններից այն կողմ». Ռիչըրտ Պաքալեան - Խիստ տղան՝ մեծ սրտով

Ռիչըրտ Պաքալեան այն անուններէն չէ, որ ամէն ոք անմիջապէս կը յիշէ, բայց անոր դէմքը մէկ անգամ տեսնելուց ետք երբեք չես մոռնար։ Անոր կտրուկ գծուած դիմագիծը, խիստ ձայնը եւ փողոցային խելքը զինք դարձուցին 20-րդ դարու կէսերու Հոլիվուտի ամենաճանաչելի կերպար դերասաններէն՝ այն մարդերէն, որոնք խաղով կեանք կը ներշնչեն ապստամբներու, յանցագործներու, ոստիկաններու եւ զինուորներու կերպարներուն։

Ռիչըրտ Պաքալեան ծնած է 1931-ի Յունուարի 29-ին՝ Մասաչուսեթսի Ուոթըրտաուն քաղաքին մէջ՝ հայ ներգաղթականներու ընտանիքի մը մէջ։ Իր ծնողները, ցեղասպանութենէն փախած, Ամերիկա հասած էին խաղաղութիւն ու հաստատութիւն գտնելու յոյսով։ Հայրը մեխանիկ էր, մայրը՝ խնամող ու ջերմ կին մը։ Այս պարզ, աշխատասէր միջավայրին մէջ Ռիչըրտը մեծցաւ ազնուութեան, կարգապահութեան եւ յամառ աշխատանքի գաղափարով։

Երիտասարդ տարիքին Պաքալեան ծառայեց ԱՄՆ-ի Օդուժին մէջ՝ Կորէայի պատերազմին։ Զօրավարական տարիներէն ետք ան մեկնեցաւ Լոս Անճելոս՝ իր երազին ետեւէն՝ դառնալ դերասան։ Անոր կոպիտ տեսքը, բնազդային խաղը եւ անկեղծ ոճը շուտով ուշադրութիւն գրավեցին։ Շուտով ան սկսաւ յայտնուիլ 1950-ականներու ֆիլմերու մէջ՝ հիմնականօրէն «խուլիգան» կամ «խիստ տղա» կերպարներով։

Առաջին մեծ յաջողութիւնը եկաւ Ռոջըր Քորմանի The Delinquents (1957) ֆիլմով, որուն շնորհիւ Պաքալեան հաստատեց իր կերպարը որպէս պատերազմէն յետոյ Ամերիկայի «ապստամբ տղաներու» խորհրդանիշ։ Ապա ան խաղաց շարք մը նշանաւոր ֆիլմերու մէջ՝ The Delicate Delinquent (1957, Ջերի Լիւիսի հետ), The St. Valentine’s Day Massacre (1967), եւ անշուշտ Ռոման Փոլանսկիի Chinatown (1974)։

Շատերու սիրտը Պաքալեան գրաւեց Disney-ի ֆիլմերով՝ The Misadventures of Merlin Jones (1964) եւ The Monkey’s Uncle (1965)։ Թէեւ անոնց մէջ կը մարմնաւորէր խիստ կամ բարդ կերպարներ, սակայն միշտ կը պահէր իր հումորը, սրտաբացութիւնը եւ մարդկային ջերմութիւնը։

Իր երկար ու կայուն կարիերայի ընթացքին Պաքալեան խաղաց կողք կողքի Հոլիվուտի լեգենդներու՝ Ճաք Նիքոլսըն, Քլինթ Իսթուուտ, Ռոպերթ Ռետֆորտ։ Միշտ կը յիշուէր որպէս հեզ, ժպտերես, հաւատարիմ ընկեր, որ խորը հպարտութիւն կը զգար իր հայկական արմատներուն հանդէպ։

Կեանքի վերջին տարիներուն նոյնպէս շարունակեց նկարուիլ՝ The Gumball Rally (1976), The Stone Killer (1973), ինչպէս նաեւ հեռատեսիլային շարքերէն՝ CSI եւ Boston Legal։ Իր վաստակը տարածուեցաւ վեց տասնամեակէ աւելի՝ վկայելով անոր հաստատակամութիւնը եւ սիրոյն ուժը հանդէպ իր արհեստին։

Ռիչըրտ Պաքալեան վախճանեցաւ 2015-ին՝ ութսունչորս տարեկանին։ Իր ետին թողուց հարիւրէ աւելի ֆիլմեր եւ հեռատեսիլային դերեր։

Ռիչըրտ Պաքալեան գուցէ երբեք չեղաւ գլխաւոր աստղ, բայց ան եղաւ այնպիսի դերասան, առանց որուն Հոլիվուտը կը կորսնցնէր իր իրականութիւնը։

Ան մնաց անտեսանելի հերոս մը՝ միշտ ներկայ, միշտ անկեղծ, միշտ իսկական։

Իսկ ետին միշտ նոյն պատմութիւնն էր․ հայ մանուկ մը՝ Ուոթըրտաունի թաղերէն, որ ապացուցեց՝ տոկունութիւնն ու ազնուութիւնը կրնան քեզ հասցնել մինչեւ աշխարհի բեմերը։