Հայաստանի ապագային նուիրուած համաժողով Փարիզի մէջ

Դեկտեմբեր 9-ին, Փարիզի գործարարական դպրոցին (Paris Business School) մէջ տեղի ունեցաւ Հայաստանի ապագային նուիրուած համաժողով մը, որուն օրակարգի գլխաւոր նիւթը երկրի իշխանութիւններուն եւ Հայաստանեայց առաքելական եկեղեցւոյ միջեւ սաստկացող հակամարտութիւնն էր։

Մեկնելով տուեալ իրավիճակէն, արծարծուած հարցումներն էին՝ ինչպէ՞ս կարելի է խաղաղ ճամբով լուծել այս տագնապը։ Ի՞նչ դեր կրնայ խաղալ Եւրոպական Միութիւնը՝ նկատի ունենալով Հայաստանի ներկայի եւրոպական ձգտումները։

Համաժողովը կազմակերպուած էր ծանօթ քաղաքագէտ եւ հեռատեսիլի մեկնաբան, փրոֆ. Ֆրետերիք Անսէլի հրաւէրով։ Քննարկումները կեդրոնացան միջազգային յայտնի իրաւաբան Ռոպըրթ Ամսթըրտամի զեկոյցին վրայ, որ անձամբ ներկայ էր համաժողովին։

Ամսթըրտամ, որպէս իրաւապաշտպան (նախապէս ներկայացուցած է ռուս ընդդիմադիր Միխայիլ Խոտորքովսքին եւ այլ այլախոհներ), բուռն քննադատութեան ենթարկեց Հայաստանի իշխանութիւնները։ Ան ոչ միայն խստօրէն քննադատեց Հայաստանի ղեկավարութիւնը, այլեւ ուղղակի մեղադրեց Եւրոպական Միութիւնը՝ վարչապետ Փաշինեանին աջակցելուն համար, հակառակ Հայաստանի մէջ արձանագրուող մարդկային իրաւանց խախտումներուն։

Անոր յայտարարութիւնները պատճառ դարձան Եւրոպական խորհրդարանի անդամ (Էմանիւէլ Մաքրոնի կուսակցութենէն) Նաթալի Լուազոյի բուռն հակազդեցութեան, որ նոյնպէս կը մասնակցէր համաժողովին։ Լուազօ մերժեց ԵՄ-ի հասցէին ուղղուած քննադատութիւնը եւ կոչ ուղղեց Հայաստանի ներքին խնդիրները լուծելու խաղաղ եւ ժողովրդավարական միջոցներով։ Ամսթըրտամի եւ Լուազոյի միջեւ բանավէճը որոշ կիրք մը հաղորդեց քննարկումներուն։

Ֆրանսահայ կազմակերպութիւնները համակարգող խորհուրդի (CCAF) համանախագահ Մուրատ Փափազեան պաշտպանեց Ամսթըրտամի դիրքորոշումը։ Ան բաժնեց իր անձնական փորձառութիւնը՝ Հայաստանէն արտաքսուելուն մասին, ներկայի կառավարութեան քաղաքականութեան հետ իր անհամաձայնութեան պատճառով։ CCAF-ի փոխնախագահ Արա Թորանեան եւս խոր մտահոգութիւն յայտնեց Հայաստանի իրավիճակին վերաբերեալ եւ խօսեցաւ հոն առկայ քաղաքական բանտարկեալներու մասին։

Յայտնի միջազգային իրաւաբան Ֆրանսուա Տէվէճեան ուշադրութիւն հրաւիրեց այն հանգամանքին վրայ, թէ ինչպէ՛ս Հայաստան կը պայքարի իր անկախութեան համար դժուարին պայմաններու մէջ՝ եօթանասունամեայ համայնավարական իշխանութենէն ետք։ Ան, հիմնուելով աշխարհաքաղաքական փաստարկներու վրայ՝ յայտնեց, թէ ըմբռնումով կը մօտենայ Փաշինեանի կառավարութեան ռազմավարութեան։ Ամերիկաբնակ ծանօթ հայ գործիչ Սիմոն Ռիզքալլա անդրադարձաւ հայոց պատմութեան ողբերգական էջին՝ 1915-ի Ցեղասպանութեան։ Ան յիշեցուց բարի կամքի տէր մարդոց կողմէ հայ ժողովուրդին ցուցաբերուած օգնութիւնը։ Հայերու պատմական առաքելութիւնը ճանչնալու եւ հաշտութեան ուղղուած անոր կոչը ջերմօրէն ընդունուեցաւ սրահին մէջ։

Ֆրանսացի փաստաբան Շառլ Գոնսինյի, որ յայտնի է մամուլի մէջ իր համարձակ ելոյթներով, ներգրաւուած է հայկական հարցերու մէջ՝ պաշտպանելով հանրածանօթ դէմքեր եւ քննադատելով Հայաստանի դատական համակարգը, յատկապէս հայ-ռուս գործարար Սամուէլ Կարապետեանի գործով, զոր ան որակեց քաղաքական մեքենայութիւն։ Փարիզի Փաստաբանական կաճառի անդամ Գոնսինյի արդէն հրապարակաւ արտայայտուած է Հայաստանի քաղաքական իրավիճակին մասին։

Կարելի է ըսել, որ համաժողովի բոլոր մասնակիցները խորին յարգանքով ընդունեցին Ֆրանսայի Կրթութեան նախկին նախարար Ժան-Միշէլ Պլանքէի խօսքերը։ Ան վերահաստատեց Ֆրանսայի ժողովուրդին յանձնառութիւնը Հայաստանի հանդէպ, յատկապէս 1915-ի Ցեղասպանութեան լոյսին տակ, եւ կոչ ուղղեց լուծելու Հայաստանի ներքին խնդիրները։

Համաժողովի մասնակիցներուն մեծամասնութիւնը խիստ բառերով բնորոշեց վարչապետ Փաշինեանի ներկայ քաղաքականութիւնը Հայաստանի հոգեւոր ղեկավարութեան նկատմամբ։ Ոմանք նշեցին երկրին բարդ աշխարհաքաղաքական իրավիճակը։ Եւ բոլորը խաղաղութիւն մաղթեցին Հայաստանին։

Աղբիւրը` Նոր Յառաջ