ር. ሊ. ጳ. ልዮን፦ መልእኽቲ 'Nostra aetate' ከም ቀደሙ ህጹጽ እዩ!

ኣባ ተወልደ መብራህቱ - ሃገረ ቫቲካን

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ልዮን መበል 14 ትማሊ ሰሉስ ምሸት "ስሳ ዓመት ይገብር ካልኣይ ጉባኤ ቫቲካን ብዛዕባ ርክባት ቤተ-ክርስትያን ምስ ዘይክርስትያናውያን ሃይማኖታት ዝገልጽ ኣዋጅ Nostra aetate (እዚ ዘሎናዮ ዘመን) ድሕሪ ምሕታሙ፣ "ኣብ መንጎ ሃይማኖታት ዝግበር ዝርርብ ናይ ተስፋ ዘርኢ ዘርአ" በሉ። "እዚ ዘርኢ እዚ ዓብዪ ኦም ከም ዝብቘለ ጨናፍሩ ድማ መዕቈቢ ዝልግስን ብዙሕ ፍረ ምርድዳእን ዕርክነትን ምትሕብባርን ሰላምን ከም ዚፈሪ ሎሚ ዘሎናዮ ኩነታት ይምስክር ኣሎ።"

ቅዱስ ኣቦና ንተወከልቲ ሃይማኖታት ዓለም፣ ኣባላት ዲፕሎማስያዊ ኮርፖሬሽንን፣ ኣብ ቅድስቲ መንበር ተቐባልነት ዝረኸቡ ዲፕሎማስያውያን ኣካላትን፣ ኣብ መንጎ ሃይማኖታት ንምዝርራብ እተወፈዩ ሰበ-ስልጣን ቫቲካንን ቤተ-ክርስትያንን ዝኽሪ ታሪኻዊ ኣዋጅ ካልኣይ ጉባኤ ቫቲካን ንምብዓል ኣብ ኣዳራሽ ጳውሎስ ሻድሻይ ተኣኪቦም ነበሩ።

ምይይጥ ከም ኣነባብራ

እዚ ሰነድ እዚ ይብሉ ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት "ናብ ሓደ ቐሊል ግን ከኣ ዓሚቝ መሰረታዊ ሥርዓት ኣዒንትና ኸፊቱልና፣ ስልቲ ዘተ ወይ መሳርሒ ዘይኰነስ መገዲ ህይወት እዩ - ንዅሎም እቶም ኣብኡ ዝሳተፉ ናብ ዝሰምዕን ዚዛረብን ዝቕይር ጕዕዞ ልቢ እዩ" በሉ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ልዮን ኣስዒቦም ነቲ "ብተስፋ ብሓባር ምምልላስ" ዝብል ኣርእስቲ ናይቲ ዝኽሪ ብምጥቃስ፣ "ኣብዚ ጕዕዞ እዚ ኢና እንመላለስ" ብምባል ንእምነትና ብምጥቃስ ዘይኰነስ ንእምነትና እሙናት ብምዃን ኢና እንመላለስ። ኣስዕብ ኣቢሎም ድማ ሓቀኛ ዝርርብ "ኣብ ምልምላም ዘይኰነስ ብምትእምማን እዩ ዝጅምር – ኣብቲ ምስ ካልኦት ብፍቕሪ ንኽንራኸብ ብርታዐ ዚህበና ዓሚቝ ሱር እምነትና ኢዩ ዝርከብ" ድማ በሉ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ልዮን ኣስዒቦም፣ ንዓመተ ኢዮቤል ተስፋ ብምዝካር "ተስፋ"ን "ንግደትን"ን "ኣብ ኵሉ ሃይማኖታዊ ልምድታትና ሓባራዊ ክውንነት እዩ" ብምባል ብኣጽንዖት፣ "እዚ  ንግደት እዚ ንጕዕዞ  Nostra aetate, ብተስፋ ብሓባር ክንመላለስ ክንቅጽል ዝዕድመና እዩ" በሉ።

እዚ ኣብ ዕዮ ሓደ ሃይማኖት ሃገር ወይ ወለዶ እኳ እንተ ሃለወ "ንተስፋ ህያው ምግባር፣ ንዝርርብ ህያው ንምግባር ከምኡውን ፍቕሪ ኣብ ማእከል ዓለም ህያው ንምግባር ንዅሎም ደቂ ሰብ ቅዱስ ዕማም" ምዃኑ ገለጹ።

ሰማእታት ንምይይጥ

ቅዱስ ኣቦ ነቶም ኣብ ዝሓለፈ 60 ዓመታት “ነዚ ሰነድ እዚ ህያው ንምግባር" ዝጸዓሩ ብዙሓት ካብ ኵሉ እምነታት ዝኾኑ ሰባት ብምዝካር ኢዮም ንመደረኦም ዝጀመርዎ።

"ብምኽንያት ትብዓትን ረሃጽን መስዋእቶምን ሎሚ ኣብዚ እንርከበሉ ዘሎና ቦታ ክንህሉ ክኢልና ኣሎና" በሉ።

Nostra aetate፦ ገና ኣዝዩ ኣገዳስነት ኣለዎ

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ልዮን ወሲኾም እዚ ሰነድ እዚ "ሎሚ ውን እንተ ኾነ ኣዝዩ ኣገዳስነት ዘለዎ" ክብሉ ኣትሪሮም ብምዝካር፣ ነቲ ካልኣይ ጉባኤ ቫቲካን ዘፍረዮ ትምህርቲ ዘኪሮም፣ ደቂ ሰብ ይቀራረቡ ኣለዉ፣ ኵሎም ደቂ ሰብ ሓደ መበቈልን ሓደ ሸቶን ዘለዎም ሓደ ሰብኣዊ ስድራቤት ምዃኖም፣ ኵለን ሃይማኖታት ውን "ህውከት ልቢ ሰብ" ምላሽ ክህባ ይጽዕራ፣ ካቶሊካዊት ቤተ-ክርስትያን ከኣ "ኣብዘን ሃይማኖታት እዚኣተን ዘሎ ሓቅን ቅድስናን ዝዀነ ይኹን ነገር ኣይትነጽግን ኢያ" በሉ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ሊዮ መበቈል እዚ ሰነድ እዚ "ኣብ መንጎ ቤተ-ክርስትያንን ኣይሁድነትን ሓድሽ ርክብ" ዝገልጽ ሰነድ ንምድላው ካብ ዝነበሮም ባህጊ ዝመንጨወ ምዃኑ እውን ዘኪሮም ኢዮም። እዚ ባህጊ እዚ ኣብ ራብዓይ ምዕራፍ ናይዚ ሰነድ እዚ ተጠቒሱ ይርከብ፣ እዚ ኸኣ "ልብን ማእከልን ናይቲ መላእ ሰነድ" እዩ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ቀጺሎም፣ "ንዝዀነ ይኹን ብመልክዕ ኣምላኽ እተፈጥረ ሰብኣይ ወይ ሰበይቲ ሕውነታዊ ወይ ከም ሓው ከም ሓፍቲ ጌርና ክንቅበሎ እንተ ዘይክኢልና፣ ነቲ ኣቦ ዅሉ ዝዀነ ኣምላኽ ብሓቂ ኽንጽውዖ ኣይንኽእልን ኢና" ብምባል ናብ ናይ መወዳእታ ምዕራፍ ይመርሓና ክብሉ ገለጽዎ።

ቅዱስ ሓላፍነት

ኣብ ናይ መወዳእታ ክፋል ናይቲ ሰነድ፣ ዝርአ ርእሲ ካቶሊካዊት ቤተ-ክርስትያን (ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት) ንመራሕቲ ሃይማኖት "ቅዱስ ሓላፍነት ከም ዘለዎም የዘኻኽርዎም፦ ህዝብና ካብ መቝሕ ጽልእን ቍጥዓን ጽልእን ሓራ ንኽወጹ ምሕጋዝ፣ ካብ ኣንነትን ርእሰ-ምትእምማንን ክወጹ ምሕጋዝ፣ ነቲ ንመንፈስ ሰብን ንምድርን ዜጥፍእ ስስዐ ንኽብድህዎ ክሕግዞም እዩ” ድማ በሉ።

ወሲኾም ድማ ከምዚ በሉ፦ "በዚ ኸምዚ ንህዝብና ዓመጽን ምጕዳል ፍትሕን ዚዅንኑ፣ ምክፍፋል ዜሕውዩ ከምኡውን ንዅሎም ኣሕዋትናን ኣሓትናን ሰላም ዚእውጁ ነብያት ግዜና ንኪዀኑ ኽንመርሖም ንኽእል ኢና።"

ካልኣይ ጉባኤ ቫቲካን

ብዛዕባ እቲ ብሕድሪ እተዋህቦም "ዓብዪ ተልእኾ" ውን ኣዘኻኸርዎም፦ "ኣብ ኵሎም ሰብኡትን ኣንስትን ብዛዕባ ሰብኣውነትን ቅድስናን ዘለዎም ስምዒት እንደገና ንምንቕቓሕ" ኢዩ ውን ክብሉ ተላበዎም።

ንደቂ ሰብ ተስፋ ምዃን

ቅዱስ ኣቦና ኣብ መወዳእታ፣ "ኣዕሩኸየ፣ በዚ ምኽንያት እዚ ኢና፣ ኣብዚ ቦታ እዚ እተኣከብና፣ ከም መራሕቲ ሃይማኖት መጠን፣ ነቶም መብዛሕትኡ ግዜ ብተስፋ ምቝራጽ ዚፍተን ዘሎ ሰብኣውነት ተስፋ ንምምጻእ ዓብዪ ሓላፍነት ተሰኪምና ኢና" በሉ።

ርእሰ ሊቃነ ጳጳሳት ሊዮ ኣብ መደምደምታ፣ ብ1986 ኣብ ኣሲሲ "ዓለም ክትቅጽል እንተ ዀይና፣ ሰብኡትን ኣንስትን ከኣ ኣብኣ ብህይወት ክትነብሩ እንተ ዀይኖም፣ ዓለም ብዘይ ጸሎት ክትሰርሕ ኣይትኽእልን እያ" ብምባል መደረኦም ዛዘሙ።

በዚ ምኽንያት እዚ ድማ "ሰላም ኣብ ልዕሌና ይውረድን ንልብና ይምልኣዮን" ክብሉ ጸለዩ።